Sažetak ▼

U radu se ispituje značaj fenomena krize za napredovanje integrativnih procesa u značenju centralizacije nadležnosti na evropskom nivou odlučivanja. U cilju odgovora na pitanja da li integracija napreduje kao posledica kriza i da li su krize odista „dobre“ za Evropsku uniju, kako se nekada u literaturi navodi, analiziraju se odgovori na dosadašnje krize koje su je potresale. Izbor je pao na krize koje istoričari evropske integracije izdvajaju kao najozbiljnije. Poseban akcenat stavljen je na poslednju krizu Unije. Bilo da se pojmi kao najozbiljnija ekonomska kriza u istoriji evropskog projekta, bilo kao neizvesna višegodišnja transformacija nedovoljno efektivnog i nedovoljno demokratskog sistema upravljanja na više nivoa, kriza u evrozoni ishodila je dalekosežnijim političkim posledicama do i jedna pre nje. Razmatraju se različiti narativi u pogledu definitivnog okončanja krize Unije. U radu se zaključuje da je integracija napredovala, kako kao posledica mera preduzetih zarad kriza, tako i usled delovanja drugih činilaca koji nisu striktno vezani za krize. Takođe, konstatuje se da nije uputno rastuću međuzavisnost evropskih naroda, nastalu kao posledica institucionalnih odgovora na krize, označiti kao poželjnu ili korisnu bez kvalitativnog ispitivanja političkog poretka unutar koga se ona ostvaruje.

Sažetak ▼

Regionalna saradnja u okviru kineske platforme 17+1 još uvek je ograničena. Većina projekata koji su ostvareni u okviru nje su realizovani bilateralno, iako je jedan od prvih dogovorenih projekata bio regionalan – pruga Beograd–Budimpešta. Projekti koji podrazumevaju regionalnu saradnju, a koji se u poslednje vreme više nominuju od strane samih članica, su uglavnom projekti o kojima je Evropska unija razmišljala, ali je odustala od njihove realizacije. Time se stiče utisak da je većina projekata “reciklirana” i da posmatrane zemlje nisu Kini ponudile nove regionalne projekte. Bez obzira na to, Kina je spremna za saradnju ali se saradnja usporeno odvija. Bilo bi poželjno da zemlje članice ove inicijative nominuju inovativnije i lakše ostvarive projekte. Srbija ima pozitivna iskustva u realizaciji bilateralnih projekata, ali ne i u realizaciji regionalnih zbog negativnog stava EU ka njima.

Sažetak ▼

Države Višegradske grupe su nakon raspada Saveza Sovjetskih Socijalističkih Republika i trijumfa liberalnog sveta nad komunističkim blokom, unisono geopolitički optirale ka evroatlantskim integracijama i krenule u proces ekonomske transformacije. Za Saveznu Republiku Nemačku (SR Nemačka), koja je nakon ponovnog ujedinjenja dveju nemačkih država 1990. godine postala najmnogoljudnija i ekonomski najjača država tadašnje Evropske zajednice, budućnost država Centralne Evrope nakon zbacivanja komunističkih „okova“ neminovno je pripadala uključenju u proces evroatlantskih integracija. Svesna svoje istorijske odgovornosti i geografske blizine u odnosu na ove države, nemačka spoljna politika s početka devedesetih izražavala je bezrezervnu podršku evroatlantskim aspiracijama rukovodstava Višegradske trojke, a nakon mirnog raspada Čehoslovačke 1993. godine na Češku Republiku i Slovačku, i četvorke (V4). Krize sa kojima se Evropska unija (EU) suočila – od izbijanja finansijske krize, na koju su se nadovezale migrantska, ukrajinska, kao i „brakorazvodna parnica“ između EU i Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Severne Irske – predstavljale su pravi test za novopridošle članice porodice evropskih naroda, uključujući države V4. Imajući u vidu da su, za razliku od zapadnih članica EU koje su u hladnoratovskom periodu bile koncipirane na demokratskoj političkoj kulturi, države V4 grupe bile pod okriljem jedne autoritarne političke i vojne alijanse, predvođene SSSR-om, iskušenje je samim tim bilo veće. Kako će, nakon izlaska Velike Britanije iz EU, težište evopskog bloka biti na nemačkom-francuskom dvojcu, u interesu Nemačke je da svoje, pre svega, čvrste ekonomske odnose sa državama V4 grupe oblikuje u smeru njihovog konstruktivnog doprinosa daljem jačanju porodice evropskih naroda.

Sažetak ▼

Srbija i Albanija već više od jednog veka, odnosno od raspada Otomanskog carstva, imaju turbulentne odnose. Jedina promena stanja u tim odnosima je prelaženje iz konfliktnog u predkonfliktno stanje i obratno. Posledicu takvih odnosa dve države najviše osećaju nacionalne manjine. Tokom postojanja Kraljevine Jugoslavije albanska nacionalna manjina imala je i svoju stranku u Skupštini tadašnje države, za razliku od srpske manjine u Albaniji. Njihove interese zastupao je Džemijet koji je naposletku i zabranjen zbog antidržavog delovanja. Na Kosovu i Metohiji, za vreme vladavine Envera Hodže u susednoj Albaniji, pripadnici albanske nacionalne manjine u mnogim segmentima života imali su slobodu misli, govora i političkih sloboda, i uopšte mnogo veća prava nego sunarodnici u Albaniji. Međutim, srpska nacionalna manjina u komunističkoj Albaniji za to vreme trpi teror nepreglednih razmera. Imena ljudi, kulturna i verska baština, sloboda veroispovesti, ispoljavanje nacionalne pripadnosti, svi aspekti ljudskog života, a nekad i sam ljudski život, postali su za vreme diktatora Envera Hodže predmet opšteg zatiranja. Posle raspada SFR Jugoslavije, NATO agresije na SR Jugoslaviju i privremene okupacije srpske južne pokrajine, status i položaj srpske nacionalne manjine u Albaniji izgledao je još turobnije, ako je to i bilo moguće, nego za vreme vladavine Envera Hodže. Rad ima nameru da prikaže kraći istorijski prikaz prilika koji objašnjavaju posledicu današnjeg stanja srpske nacionalne manjine, ali će rad pre svega biti posvećen sadašnjem stanju naše manjine, obnovi njenog lingvističkog, kulturnog i verskog života (prim. aut. veliki broj Srba u Albaniji je muslimanske veroispovesti, pogotovo u centralnoj Albaniji). Danas vodeću ulogu u obnovi srpske nacionalne manjine i njene nacionalne i etničke svesti ima udruženje „Morača–Rozafa“ iz Skadra, Srpska pravoslavna crkva, Republika Srbija, ali i niz drugih angažovanih pojedinaca. Takođe, autori u ovom radu žele da ukažu na pozitivnu ulogu Republike Srbije i njenu brigu za sunarodnike u Albaniji, stoga će i o tome u narednim redovima biti reči.