Globalni trendovi u sprečavanju proliferacije oružja za masovno uništenje

Đurđević-Lukić Svetlana (Istraživač – saradnik, Institut za međunarodnu politiku i privredu), svetlana@yahoo.com
Nikolić Dragana (Naučni saradnik, Institut za nuklearne nauke „Vinča”)

U radu su sistematizovana multilateralna nastojanja da se ograniči proliferacija oružja za masovno uništavanje, bioloških, hemijskih, radioaktivnih i nuklearnih materijala i agenasa, u poslednjih pet godina. Uz navedene tematske oblasti, analizirane su i aktivnosti koje se tiču nedržavnih aktera odnosno primene Rezolucije 1540, kao i delovanje Evropske unije. Globalni bezbednosni kontekst određuju „Arapsko proleće”, vojna intervencija u Libiji, sukobi u Siriji, kao i između Izraela i Palestinaca, nedovoljna integrisanost Irana i naročito Severne Koreje u postojeće režime vezane za OMU, kao i finansijska kriza. Neprestani napredak tehnologije i velika uloga nedržavnih aktera pojačavaju potrebu revidiranja strategija, procedura i institucija na globalnom i nacionalnom nivou, jačanje i proširivanja postojećih aranžmana u vezi sa sigurnošću svih tipova oružja za masovno uništavanje, i preispitivanja sposobnosti da se odgovori na moguće scenarije terorističkih napada. Iako je broj država potpisnica konvencija u vezi sa OMU u porastu, evidentno je da one imaju različit pristup osnovnim ciljevima konvencija, kao i tumačenju progresa u njihovoj implementaciji, posebno u odnosu na pooštravanje mera verifikacije i inspekcije.

Ključne reči: Oružje za masovno uništavanje, hemijsko oružje, biološka i toksička oružja, nuklearno oružje za masovno uništavanje, proliferacija, Ujedinjene nacije, Evropska unija